Ogólne zasady bandażowania
Naukę bandażowania nazywa się również desmurgią, Ażeby opatrunek utrzymał się na ranie i nie przesuwał, należy go odpowiednio umocować: za pomocą przylepca, specjalnego kleju (kleol) lub opasek (bandaży), czy też chusty trójkątnej.
Przylepca używa się do umocowania mniejszych opatrunków lub do celów specjalnych; klej stosuje się w warunkach szpitalnych lub na salach opatrunkowych. W ramach pierwszej pomocy, a szczególnie w warunkach polowych, najbardziej dostępne są opaski i chusty, zwłaszcza że możemy je zaimprowizować.
Posługując się opaską lub chustą należy pamiętać, by nie założyć ich zbyt luźno, co może spowodować zsunięcie się opatrunku, ani też zbyt ściśle, gdyż uciska to tkanki i upośledza krążenie krwi. Zbyt silne zaciśnięcie opaski poznaje się po zasinieniu, obrzęku i drętwieniu obwodowej części kończyny.
W okolicach stawów należy nakładać opaskę tak, aby pozwalała na wykonywanie ruchów, a przy tym nie zsuwała się.
Istnieje dużo sposobów nakładania opasek, w zależności od okolicy ciała, którą chcemy zabandażować.
Znajomość bandażowania jest również potrzebna przy umocowywaniu unieruchomień.
Każdy ratownik powinien opanować praktycznie umiejętność dobrego bandażowania, wykonywać to szybko, niezależnie od warunków, w jakich pracuje.
Jeśli dysponujemy szerszą opaską niż jest potrzebna, przecinamy ją nożem bez rozwijania, według potrzebnego wymiaru. Po zdjęciu papieru, w który najczęściej opaska jest opakowana, palcami lewej ręki chwytamy jej Wolny koniec i odwijamy ?początek opaski, resztę zwiniętą, tzw. główkę, trzymamy luźno w prawej ręce.
Lewą ręką przytrzymujemy wolny koniec opaski w tym miejscu, skąd chcemy rozpocząć bandażowanie, prawą zaś prowadzimy główkę w kierunku od lewej ku prawej, czyli zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Luźno trzymaną ?główkę” odwija się w miarę potrzeby, równocześnie regulując stan napięcia opaski.
Każdy opatrunek za pomocą opaski kończymy, umocowując wolny koniec opaski agrafką, kawałkiem przylepca lub przez zawiązanie podłużnie rozciętych końców opaski, które uprzednio trzeba pojedynczo przewiązać w miejscu rozcięcia, aby zapobiec dalszemu darciu się opaski.
Nakładając opaskę trzeba manipulować ostrożnie, aby nie spowodować zbędnego bólu poszkodowanemu. Szczególnie bolesne są wszystkie gwałtowne ruchy
w przypadkach uszkodzeń kości i stawów. Aby uniknąć wspomnianych dodatkowych urazów, należy umieścić poszkodowanego w pozycji dla niego najwygodniejszej, ale równocześnie umożliwiającej wykonanie zadania przez ratowników.
Istnieje kilka ogólnych zasad bandażowania. Na części ciała o kształcie walcowatym (szyja, ramię, tułów, udo) nakłada się opatrunki koliste. Opatrunek kolisty polega na okrężnym prowadzeniu obwojów w ten sposób, aby każdy następny obwój opaski pokrywał poprzedni. Nakładając opatrunek kolisty należy rozpocząć od umocowania pierwszego obwoju. Trzymając główkę opaski w prawej ręce, wolny koniec opaski układa się na skórze i przytrzymuje lewą ręką, po czym otacza się opaską bandażowaną część ciała i przykrywa wolny koniec tak, aby nie wysunął się i opaska nie ślizgała się po skórze w czasie wykonywania dalszych obwojów. Obwojami kolistymi rozpoczyna się zwykle inne rodzaje opatrunków.
W celu pokrycia większej powierzchni tych samych walcowatych części ciała wykonujemy opatrunek śrubowy. Polega on na tym, że każdy obwój następny pokrywa dachówkowato połowę szerokości poprzedniego. Opatrunek śrubowy można prowadzić od obwodu ku środkowi lub odwrotnie (od góry ku dołowi). Opatrunku śrubowego używamy również do umocowywania unieruchomień.
Ponieważ kształt poszczególnych części kończyny jest stożkowaty, przy nakładaniu zwykłego opatrunku śrubowego brzegi opaski odstają lub fałdują się. W celu lepszego przylegania opaski do kończyny stosujemy opatrunek śrubowy zaginany. Na przebiegu każdego obwoju przekręcamy opaskę o 180° na wybranej linii. W ten sposób opatrunek zyskuje kształt szeregu odwróconych piątek rzymskich ułożonych jedna na drugą. Możemy łączyć typowy opatrunek śrubowy z zaginaniem pojedynczych obwojów.
Chcąc szybko umocować do kończyny szynę drucianą lub gipsową używamy opatrunku wężowego, który owija kończynę pozostawiając między poszczególnymi obwojami duże odstępy.
Na okolicę stawów nakładamy opatrunek żółwiowy i kłosowy. Opatrunki te umożliwiają wykonywanie ruchów w stawach. Rozróżniamy sposób nakładania opatrunku żółwiowego zbieżny i rozbieżny.
Opatrunek żółwiowy zbieżny rozpoczynamy obwojem kolistym obok stawu. Następnie przechodzimy na
część kończyny po drugiej stronie stawu (najlepiej jest bandażować w pozycji zgiętej stawu), gdzie po wykonaniu obwoju opaska wraca do punktu wyjścia. Każdy nawrót zatacza coraz mniejsze ósemki ze skrzyżowaniem po stronie zgięcia stawu. Opatrunek kończymy obwojem okrężnym na szczycie stawu.
Opatrunek żółwiowy rozbieżny rozpoczynamy obwojem okrężnym na szczycie stawu, a następnie ósemkami obwoje oddalają się od szczytu stawu. Opatrunek kończymy obwojem okrężnym na jednej z części kończyny obok stawu.
W celu pokrycia niektórych stawów i objęcia opatrunkiem przylegającej części ciała nakładamy opatrunek kłosowy (np. na staw barkowy i klatkę piersiową, na stawy kciuka i nadgarstek). Opatrunek kłosowy może być wstępujący i zstępujący. Zasada opatrunku polega na krzyżowaniu dachówkowatym opasek, co w linii skrzyżowania daje rysunek kłosa.
Szczegółową technikę wykonywania najłatwiej będzie omówić przy poszczególnych częściach ciała.
Oprócz wymienionych podstawowych sposobów bandażowania stosuje się wiele opatrunków specjalnych stosowanych na poszczególne części i okolice ciała.
Chustą trójkątną również można owinąć każdą część ciała. Można używać chusty rozłożonej lub złożonej dwu- i trzykrotnie.
Rozłożonej chusty trójkątnej używamy do: dużego temblaka kończyny górnej, umocowania opatrunków na głowie, klatce piersiowej, brzuchu, dłoni, stopie, łokciu, kolanie, barku i biodrze.
Chustę złożoną dwukrotnie stosujemy jako mały temblak kończyny górnej oraz do unieruchomienia przez umocowanie kończyny uszkodzonej do zdrowej.
Chusty złożonej trzykrotnie używamy do umocowywania małych opatrunków, tamowania krwotoków (jako opaski uciskowej lub opatrunku uciskowego), do wyściełania szyn unieruchamiających.
Końce chusty najlepiej wiązać na węzeł płaski, ponieważ nie ulega on rozsunięciu i powoduje najmniejszy ucisk.
