Rany
Raną nazywamy urazowe uszkodzenie tkanek organizmu połączone z przerwaniem skóry lub błony śluzowej.
W zależności od sposobu powstawania ran i ich charakteru dzielimy je na: cięte, kłute, tłuczone,szarpane, kąsane, postrzałowe.
Ranę rozpoznajemy na podstawie stwierdzenia przerwania ciągłości powłok (rozejścia się brzegów), krwawienia i bólu.
Rany należą do najczęstszych uszkodzeń urazowych. Jeśli działanie czynnika zewnętrznego przekracza wytrzymałość skóry lub błony śluzowej, następuje przerwanie jej ciągłości. Uszkodzenie to może sięgać głębiej, wówczas ulegają uszkodzeniu mięśnie, a nieraz narządy leżące w głębi. Z reguły wśród tkanek uszkodzonych znajdują się mniejsze lub większe włókna nerwowe, co jest przyczyną bólu. Przy rozległych ranach ból może być tak duży, że powoduje rozstrój całego organizmu, nazywany wstrząsem pourazowym. Uszkodzenie mniejszych naczyń krwionośnych powoduje krwawienie, większych zaś ? krwotok zagrażający życiu. Rozejście się brzegów rany odróżnia ją od urazów zamkniętych. W przypadkach ran ustaje działanie ochronne skóry czy błony śluzowej ? drobnoustroje chorobotwórcze (zarazki) dostają się do tkanek wrażliwych na ich działanie. Drobnoustroje te pochodzą ze skóry, ubrania, otoczenia lub wtłacza je w głąb raniący pocisk. Możemy więc przyjąć, że każda rana jest pierwotnie zakażona, co nie oznacza, że w każdej ranie musi rozwinąć się zakażenie, bo w wie
lu przypadkach zwalczają je mechanizmy obronne organizmu.
Obok niewidocznych zarazków do rany mogą dostać się ciała obce w postaci ziemi, pocisków i odłamków, części ubrania, obuwia itp.; mogą również znaleźć się w ranie substancje chemiczne lub promieniotwórcze. Wszystkie te czynniki utrudniają gojenie się rany.
Oglądając ranę, ratownik musi zwrócić uwagę na podane powyżej cechy rany oraz na skórę w jej otoczeniu; powinien sprawdzić, czy ranie nie towarzyszy złamanie kości, w jakim stopniu rana krwawi, czy okolica rany nie jest znacznie rozdęta i zasiniona, co mogłoby dowodzić uszkodzenia większego naczynia.
Bardzo ważne jest stwierdzenie, czy ranie zewnętrznej nie towarzyszy uszkodzenie kości lub narządów leżących w głębi, szczególnie w obrębie klatki piersiowej i jamy brzusznej; w przypadkach zranień głowy ? czy nie została uszkodzona tkanka mózgowa, a w razie zranień kończyn ? czy obok dużych naczyń, nie zostały uszkodzone nerwy.
Rany, którym towarzyszą podane powyżej uszkodzenia, nazywamy ranami powikłanymi, ale większość tych powikłań może rozpoznać dopiero lekarz. Należy zawsze myśleć nie tylko o samej ranie, ale o rannym człowieku i ocenić jego stan ogólny
