Rośliny doniczkowe rzadko są przyczyną poważnych zatruć, jednak i w tej grupie znajdują się toksyczne. Część gatunków za­wiera związki, które są trujące tylko wtedy, gdy np. zje się jej li­ście, kwiaty lub części podziemne. Do czasu kiedy ?spokojnie stoją”, nie stwarzają żadnego niebezpieczeństwa. Należy do nich przede wszystkim oleander, difenbachia i wilczomlecz piękny (gwiazda betlejemska), które zawierają substancje o działaniu toksycznym, lecz nie są w żaden sposób trujące, o ile nie dostaną się do buzi dziecka. Igły kaktusów mechanicznie uszkadzają skórę, a czasami mogą wywołać skórne odczyny alergiczne. Za­truciom tym ulegają w zasadzie tylko dzieci. Dochodzi do nich po zjedzeniu, żuciu lub czasami tylko rozgryzieniu liścia czy kwiatka. Dlatego jeśli są w mieszkaniu gatunki roślin zawierają­ce substancje toksyczne, lepiej umieścić je poza zasięgiem dziec­ka.

Niektóre rośliny rosnące w naszych ogródkach również mogą być przyczyną zatruć. Należy do nich opisana już konwalia ma­jowa, a także wawrzynek wilczełyko, tulipan, narcyz i kilka in­nych.

Difenbachia

Jedna z częściej spotykanych w naszych mieszkaniach roślin ozdobnych; sądzono, że w swoim soku ma bardzo trującą strych­ninę, co nie znalazło potwierdzenia.

Liście difenbachii zawierają natomiast w soku związki che­miczne, które drażnią śluzówki przewodu pokarmowego, a szcze­gólnie jamy ustnej.

Substancje toksyczne – w soku liści: szczawiany wapnia.

Narządy uszkadzane – błony śluzowe przewodu pokarmowe­go, głównie jamy ustnej.

Dolegliwości – związki chemiczne zawarte w soku liści mają miejscowe działanie drażniące, ale nie wszystkie osoby reagują jednakowo na ich obecność; początkowo pojawia się pieczenie i ból w jamie ustnej, następnie obrzęk błon śluzowych i języka oraz wzmożone ślinienie. Obrzęk może być czasami bardzo duży, prowadzący do trudności w oddychaniu, niekiedy przy obrzęku krtani są również duszności, wtedy wymagana jest interwencja le­karska. Objawy zwykle ustępują po kilku godzinach.

Co robić? Dorośli powinni jak najszybciej dokładnie wypłu­kać jamę ustną; dzieciom można przemyć śluzówki. Jeśli obser­wujemy narastający obrzęk języka (powiększanie jego rozmia­rów), pomocą doraźną jest podanie kostek lodu, które poszkodo­wany trzyma w jamie ustnej, a także środków zobojętniających (stosowanych w chorobie wrzodowej). Jeżeli wystąpiły trudności w oddychaniu, konieczna jest konsultacja lekarza laryngologa, a nawet – w razie dużej duszności – zatrzymanie poszkodowane­go w szpitalu.

Rokowanie – objawy zwykle ustępują po kilku godzinach.

Oleander pospolity

Pokojowa roślina ozdobna hodowana w doniczkach, czasami także w ogrodzie. W warunkach domowych kwitnie przez mie­siące letnie do jesieni.

Części trujące – cała roślina; najbardziej liście, kwiaty, gałązki.

Substancje toksyczne – oleandryna, w działaniu przypomina glikozydy nasercowe z naparstnicy wełnistej (dziko rosnąca lub częściej uprawiana roślina, z której uzyskuje się substrat do pro­dukcji leków nasercowych).

Narządy uszkadzane – serce, przewód pokarmowy, centralny układ nerwowy (mózg).

Dolegliwości – początkowo uczucie pieczenia w jamie ustnej, nudności, wymioty, bóle brzucha, po niedługim czasie uporczy­wa, wodnista biegunka, ze strony układu sercowo-naczyniowego: nierówna czynność serca, uczucie kołatania lub zamierania, zwolnienie jego uderzeń, obniżenie ciśnienia tętniczego.

Co robić? Dolegliwości mogą wystąpić po kilkudziesięciu mi­nutach. Natychmiast należy wymusić wymioty, podać węgiel ak­tywowany i zawieźć osobę poszkodowaną do szpitala.

Rokowanie – w przypadku zjedzenia większych ilości kwia­tów lub liści – poważne.

Cyklamen perski

Zwany również fiołkiem alpejskim, jest popularną doniczko­wą rośliną ozdobną. W warunkach dzikich sporadycznie spoty­kany na terenach górzystych, uprawiany także w ogródkach. Zdania na temat toksyczności tej rośliny są podzielone, jednak znane są przypadki zatruć po zjedzeniu niewielkiej części bulwy cyklamenu.

Części trujące – bulwa, w mniejszym stopniu ziele.

Czynniki toksyczne – cyklamina i związki saponinowe.

Narządy uszkadzane – błony śluzowe przewodu pokarmowego.

Dolegliwości – przede wszystkim zaburzenia gastryczne: bóle brzucha, nudności, wymioty, czasami biegunka.

Rokowanie – nie obserwowano poważniejszych zaburzeń poza żołądkowo-jelitowymi.

Bluszcz pospolity

Jedna z bardziej popularnych roślin ozdobnych, spotykana również jako pnąca roślina ogrodowa, w stanie dzikim – w okoli­cach Jury Krakowskiej, w Pieninach.

Do zatruć dochodzi najczęściej wskutek żucia liści.

Części trujące – liście, owoce-jagody.

Czynniki toksyczne – zespół związków mających działanie drażniące na błony śluzowe, skórę i oczy.

Narządy uszkadzane – przewód pokarmowy, skóra, oczy.

Dolegliwości – pieczenie w jamie ustnej, nudności, wymioty, bóle brzucha, rzadko, tylko po zjedzeniu bardzo dużych ilości li­ści lub owoców-jagód, mogą pojawić się zaburzenia neurologicz­ne; kontakt ze skórą powoduje zaczerwienienie, swędzenie, wy­sypkę, a ze spojówkami – pieczenie i łzawienie.

Co robić? Skórę i oczy dokładnie przemyć. W razie spożycia sprowokować wymioty. Jeżeli wystąpią objawy nieżytu żołądkowo-jelitowego – skonsultować się z lekarzem.

Wilczomlecz piękny Gwiazda betlejemska, poinsecja

Ozdobna doniczkowa roślina pokojowa różnej wielkości, o jednym lub wielu pędach. Kwiatostany żółtawe lub czerwone z rozetami białych, różowych lub czerwonych przykwiatków. W wielu krajach stosowana do dekoracji mieszkań w okresie Bo­żego Narodzenia (gwiazda betlejemska). W przeciwieństwie do innych gatunków, poinsecja nie stwarza większego zagrożenia toksykologicznego. Może jednak po spożyciu spowodować wy­stąpienie objawów zatrucia.

Części trujące – cała roślina; szczególnie liście i łodygi (części, które zawierają sok mleczny).

Czynniki toksyczne – w soku mlecznym (lateks) są substancje o działaniu drażniącym.

Narządy uszkadzane – przewód pokarmowy, oczy i skóra.

Dolegliwości – pieczenie w jamie ustnej, nudności, wymioty (rzadko), bóle, łzawienie oczu, światłowstręt; u osób szczególnie wrażliwych – reakcje alergiczne o charakterze kontaktowym.

Co robić? Należy podać do wypicia letnią wodę lub mleko. Prowokowanie wymiotów nie jest konieczne, o ile spożyta ilość rośliny była nieduża. Oczy przepłukiwać bieżącą wodą przez kil­kanaście minut. Skórę umyć wodą z mydłem.

Rokowanie – zatrucie nie stwarza większego zagrożenia.