Rośliny ozdobne
Rośliny doniczkowe rzadko są przyczyną poważnych zatruć, jednak i w tej grupie znajdują się toksyczne. Część gatunków zawiera związki, które są trujące tylko wtedy, gdy np. zje się jej liście, kwiaty lub części podziemne. Do czasu kiedy ?spokojnie stoją”, nie stwarzają żadnego niebezpieczeństwa. Należy do nich przede wszystkim oleander, difenbachia i wilczomlecz piękny (gwiazda betlejemska), które zawierają substancje o działaniu toksycznym, lecz nie są w żaden sposób trujące, o ile nie dostaną się do buzi dziecka. Igły kaktusów mechanicznie uszkadzają skórę, a czasami mogą wywołać skórne odczyny alergiczne. Zatruciom tym ulegają w zasadzie tylko dzieci. Dochodzi do nich po zjedzeniu, żuciu lub czasami tylko rozgryzieniu liścia czy kwiatka. Dlatego jeśli są w mieszkaniu gatunki roślin zawierające substancje toksyczne, lepiej umieścić je poza zasięgiem dziecka.
Niektóre rośliny rosnące w naszych ogródkach również mogą być przyczyną zatruć. Należy do nich opisana już konwalia majowa, a także wawrzynek wilczełyko, tulipan, narcyz i kilka innych.
Difenbachia
Jedna z częściej spotykanych w naszych mieszkaniach roślin ozdobnych; sądzono, że w swoim soku ma bardzo trującą strychninę, co nie znalazło potwierdzenia.
Liście difenbachii zawierają natomiast w soku związki chemiczne, które drażnią śluzówki przewodu pokarmowego, a szczególnie jamy ustnej.
Substancje toksyczne – w soku liści: szczawiany wapnia.
Narządy uszkadzane – błony śluzowe przewodu pokarmowego, głównie jamy ustnej.
Dolegliwości – związki chemiczne zawarte w soku liści mają miejscowe działanie drażniące, ale nie wszystkie osoby reagują jednakowo na ich obecność; początkowo pojawia się pieczenie i ból w jamie ustnej, następnie obrzęk błon śluzowych i języka oraz wzmożone ślinienie. Obrzęk może być czasami bardzo duży, prowadzący do trudności w oddychaniu, niekiedy przy obrzęku krtani są również duszności, wtedy wymagana jest interwencja lekarska. Objawy zwykle ustępują po kilku godzinach.
Co robić? Dorośli powinni jak najszybciej dokładnie wypłukać jamę ustną; dzieciom można przemyć śluzówki. Jeśli obserwujemy narastający obrzęk języka (powiększanie jego rozmiarów), pomocą doraźną jest podanie kostek lodu, które poszkodowany trzyma w jamie ustnej, a także środków zobojętniających (stosowanych w chorobie wrzodowej). Jeżeli wystąpiły trudności w oddychaniu, konieczna jest konsultacja lekarza laryngologa, a nawet – w razie dużej duszności – zatrzymanie poszkodowanego w szpitalu.
Rokowanie – objawy zwykle ustępują po kilku godzinach.
Oleander pospolity
Pokojowa roślina ozdobna hodowana w doniczkach, czasami także w ogrodzie. W warunkach domowych kwitnie przez miesiące letnie do jesieni.
Części trujące – cała roślina; najbardziej liście, kwiaty, gałązki.
Substancje toksyczne – oleandryna, w działaniu przypomina glikozydy nasercowe z naparstnicy wełnistej (dziko rosnąca lub częściej uprawiana roślina, z której uzyskuje się substrat do produkcji leków nasercowych).
Narządy uszkadzane – serce, przewód pokarmowy, centralny układ nerwowy (mózg).
Dolegliwości – początkowo uczucie pieczenia w jamie ustnej, nudności, wymioty, bóle brzucha, po niedługim czasie uporczywa, wodnista biegunka, ze strony układu sercowo-naczyniowego: nierówna czynność serca, uczucie kołatania lub zamierania, zwolnienie jego uderzeń, obniżenie ciśnienia tętniczego.
Co robić? Dolegliwości mogą wystąpić po kilkudziesięciu minutach. Natychmiast należy wymusić wymioty, podać węgiel aktywowany i zawieźć osobę poszkodowaną do szpitala.
Rokowanie – w przypadku zjedzenia większych ilości kwiatów lub liści – poważne.
Cyklamen perski
Zwany również fiołkiem alpejskim, jest popularną doniczkową rośliną ozdobną. W warunkach dzikich sporadycznie spotykany na terenach górzystych, uprawiany także w ogródkach. Zdania na temat toksyczności tej rośliny są podzielone, jednak znane są przypadki zatruć po zjedzeniu niewielkiej części bulwy cyklamenu.
Części trujące – bulwa, w mniejszym stopniu ziele.
Czynniki toksyczne – cyklamina i związki saponinowe.
Narządy uszkadzane – błony śluzowe przewodu pokarmowego.
Dolegliwości – przede wszystkim zaburzenia gastryczne: bóle brzucha, nudności, wymioty, czasami biegunka.
Rokowanie – nie obserwowano poważniejszych zaburzeń poza żołądkowo-jelitowymi.
Bluszcz pospolity
Jedna z bardziej popularnych roślin ozdobnych, spotykana również jako pnąca roślina ogrodowa, w stanie dzikim – w okolicach Jury Krakowskiej, w Pieninach.
Do zatruć dochodzi najczęściej wskutek żucia liści.
Części trujące – liście, owoce-jagody.
Czynniki toksyczne – zespół związków mających działanie drażniące na błony śluzowe, skórę i oczy.
Narządy uszkadzane – przewód pokarmowy, skóra, oczy.
Dolegliwości – pieczenie w jamie ustnej, nudności, wymioty, bóle brzucha, rzadko, tylko po zjedzeniu bardzo dużych ilości liści lub owoców-jagód, mogą pojawić się zaburzenia neurologiczne; kontakt ze skórą powoduje zaczerwienienie, swędzenie, wysypkę, a ze spojówkami – pieczenie i łzawienie.
Co robić? Skórę i oczy dokładnie przemyć. W razie spożycia sprowokować wymioty. Jeżeli wystąpią objawy nieżytu żołądkowo-jelitowego – skonsultować się z lekarzem.
Wilczomlecz piękny Gwiazda betlejemska, poinsecja
Ozdobna doniczkowa roślina pokojowa różnej wielkości, o jednym lub wielu pędach. Kwiatostany żółtawe lub czerwone z rozetami białych, różowych lub czerwonych przykwiatków. W wielu krajach stosowana do dekoracji mieszkań w okresie Bożego Narodzenia (gwiazda betlejemska). W przeciwieństwie do innych gatunków, poinsecja nie stwarza większego zagrożenia toksykologicznego. Może jednak po spożyciu spowodować wystąpienie objawów zatrucia.
Części trujące – cała roślina; szczególnie liście i łodygi (części, które zawierają sok mleczny).
Czynniki toksyczne – w soku mlecznym (lateks) są substancje o działaniu drażniącym.
Narządy uszkadzane – przewód pokarmowy, oczy i skóra.
Dolegliwości – pieczenie w jamie ustnej, nudności, wymioty (rzadko), bóle, łzawienie oczu, światłowstręt; u osób szczególnie wrażliwych – reakcje alergiczne o charakterze kontaktowym.
Co robić? Należy podać do wypicia letnią wodę lub mleko. Prowokowanie wymiotów nie jest konieczne, o ile spożyta ilość rośliny była nieduża. Oczy przepłukiwać bieżącą wodą przez kilkanaście minut. Skórę umyć wodą z mydłem.
Rokowanie – zatrucie nie stwarza większego zagrożenia.
